UNIWERSYTET MORSKI W GDYNI - WYDZIAŁ NAWIGACYJNY
Nr: Przedmiot: OCENA ODDZIAŁYWANIA TRANSPORTU NA ŚRODOWISKO
Kierunek / Poziom kształcenia: TRANSPORT / PIERWSZEGO STOPNIA
Forma studiów: STACJONARNE / NIESTACJONARNE
Profil kształcenia: OGÓLNOAKADEMICKI
Specjalność: TRANSPORT I LOGISTYKA
SEMESTR ECTS Liczba godzin w tygodniu Liczba godzin w semestrze
W C L P S W C L P S
VI 1 30
VII 2 20
Razem w czasie studiów: 50

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i innych kompetencji (jeśli dotyczy przedmiotu)

1 Podstawowa wiedza z zakresu środków transportu, technologii przewozu, przeładunku i składowania ładunków różnych typów.

Cele przedmiotu

1 Celem jest przekazanie wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju środowiska i roli transportu lądowego, morskiego i lotniczego w tym aspekcie. Zapoznanie z podstawami prawa, konwencjami klimatycznymi, podstawami udziału transportu w powstawaniu efektu cieplarnianego, szkodliwymi emisjami z procesów spalania w silnikach, szkodliwym oddziaływaniem drgań i hałasu i ograniczaniu tych czynników w środowisku.
2 Pogłębianie wiedzy o zagrożeniach ekologicznych, ratownictwie technicznym, skutkach wypadków komunikacyjnych oraz o podstawie recyklingu samochodów wycofanych z eksploatacji. System monitorowania skutków i raportowania oddziaływań inwestycji transportowych na środowisko.

Efekty kształcenia dla całego przedmiotu (EKP) – po zakończeniu cyklu kształcenia

EKP1 Definiuje czynniki i prawa ekologiczne w ekosystemie lądowym i morskim; klasyfikuje źródła zanieczyszczeń i drogi ich migracji oraz objaśnia i ocenia wpływ zanieczyszczeń na organizmy zwierzęce, roślinne i człowieka, kategoryzuje zanieczyszczenia atmosfery, litosfery i hydrosfery.
EKP2 Zna, opisuje i rozumie zagrożenia dla stanu środowiska stwarzane przez poszczególne rodzaje transportu, ocenia działanie służb likwidacji zanieczyszczeń i dezaktywacji.
EKP3 Wyjaśnia oddziaływanie portów morskich na środowisko, oddziaływanie stoczni i złomowisk na środowisko, charakteryzuje operacje przeładunkowe i ich nadzór.
EKP4 Charakteryzuje system utrzymania porządku na obszarach portowych i przyportowych, korzysta z przepisów regulujących kwestie ochrony środowiska. Omawia i interpretuje zawartość kodeksów ADM, RID i IMDG oraz konwencji MARPOL
EKP5 Identyfikuje źródła emisji zanieczyszczeń oraz definiuje kategorie uciążliwości inwestycji i obiektów istniejących oraz charakteryzuje inwestycje z zakresu budownictwa lądowego, śródlądowego i morskiego pod kątem oceny jej oddziaływania na środowisko
EKP6 Wyjaśnia procedurę oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, definiuje rolę inwestora, rolę służb ochrony środowiska, autorów raportu oddziaływania oraz konsultacji społecznych.
EKP7 Analizuje przyczyny zanieczyszczenia atmosfery, litosfery i hydrosfery i możliwości ich migracji.
EKP8 Tłumaczy sposoby likwidacji zanieczyszczeń, analizuje działanie służb likwidacji zanieczyszczeń
EKP9 Umie ocenić możliwość zanieczyszczenia gruntu, powietrza, wód powierzchniowych i gruntowych w wyniku kolizji środków transportu, szczególnie przewożących ładunki niebezpieczne. Stosuje podstawowe metody ochrony i redukcji zagrożeń środowiska naturalnego na etapie planowania i eksploatacji systemów transportowych. Potrafi przygotować wstępną ocenę oddziaływania inwestycji transportowych na środowisko.
EKP10 Umie samodzielnie w oparciu o literaturę opracować plan raportu o oddziaływaniu wybranych inwestycji transportowych na środowisko
EKP11 Potrafi korzystać z literatury fachowej w celu podnoszenia umiejętności zawodowych

Treści programowe

Semestr VI
Lp. Zagadnienia Liczba godzin Odniesienie do EKP dla przedmiotu Odniesienie do RPS
W C L P S
1Podstawowe pojęcia i definicje: ekosfera, ekologia, ekosystem, biocenoza, biotop. Konkurencja w ekosystemach. Czynniki ekologiczne w ekosystemie lądowym - światło, woda, żyzność gleby (gleba), powietrze, użytkowanie terenu. Czynniki ekologiczne w ekosystemie morskim - temperatura wody, zasolenie, pH wody morskiej, światło, tlen i inne gazy rozpuszczony w wodzie. Prawo minimum Liebiga2EKP1
2Łańcuch troficzny, znaczenie kompletności elementów w łańcuchu troficznym. Wpływ zanieczyszczeń na organizmy zwierzęce, roślinne i człowieka. Stężenia progowe. Dawki i efekty. Kumulacja substancji szkodliwych w organizmach. Znaczenie zachowania warunków siedliskowych dna morskiego i wód morskich oraz rzecznych dla stabilności ekosystemów wodnych.4EKP1, EKP2
3Zanieczyszczenia atmosfery, litosfery i hydrosfery. Źródła zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia chemiczne. Zanieczyszczenia biologiczne. Biodegradacja. Zanieczyszczenia pierwotne i wtórne. Migracja zanieczyszczeń. Składowanie odpadów na lądzie jako źródło zanieczyszczeń i degradacji środowiska. Odsączanie wód ze składowisk odpadów. Zanieczyszczenia wód cieków i jezior, wód gruntowych.2EKP7, EKP9
4Oddziaływanie transportu samochodowego: zanieczyszczenie atmosfery związkami węgla (CO, CO2, węglowodory aromatyczne,) związkami azotu i siarki, generowanie zapylenia powietrza. Paliwa samochodowe i ich jakość, paliwa bezołowiowe i bezsiarkowe. Normy paliw silnikowych. Certyfikacja paliw, olejów i smarów. Normy emisji spalin EURO. Kontrola techniczna sprawności spalania w silnikach oraz szczelności układów smarowania i układów hydraulicznych. Źródła hałasu i wibracji gruntu. Ochrona przed hałasem. Transport ładunków jako źródła zanieczyszczeń. Sytuacje awaryjne. Powierzchniowe zanieczyszczenie dróg i ich otoczenia olejami. Służby likwidacji zanieczyszczeń i dezaktywacji. Straż Pożarna. Gospodarka odpadami transportu samochodowego.4EKP2
5Oddziaływanie transportu kolejowego na środowisko: źródło hałasu i wibracji, zapylenie powietrza, pyły żelaza. Zagrożenia bakteriologiczne. Pola elektromagnetyczne. Sytuacje awaryjne. Służby likwidacji zanieczyszczeń i dezaktywacji. Transport rurociągowy - oddziaływanie na środowisko. Możliwości rozszczelnienia. Wypływy i rozlewy olejowe, zagrożenia dla środowiska, metody dezaktywacji. Kontrola terenów wzdłuż przebiegu rurociągów. Ochrona rurociągów i monitorowanie ich stanu jako element zmniejszenia ryzyka szkód dla środowiska. Kontrola stanu środowiska na obszarach baz paliwowych. Transport lotniczy i jego wpływ na środowisko - źródło hałasu, emisje NOx, SOx2EKP2
6Prawo ochrony środowiska. Rodzaje i źródła zanieczyszczeń morskich. Podstawowe przepisy i procedury ochrony środowiska. Rozporządzenia krajowe regulujące kwestie ochrony środowiska lądowego. Umowy międzynarodowe regulujące kwestie ochrony środowiska lądowego i morskiego. Konwencja MARPOL (Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki, IMO; 1973). Protokół do Konwencji MARPOL z 1978 r. (MARPOL 73/78) Jej zawartość i załączniki. Przegląd i omówienie konwencji z załącznikami: Załącznik 1 - zapobieganie zanieczyszczeniu morza olejami, Załącznik 2 - budowa i wyposażenie statków przewożących niebezpieczne chemikalia luzem, Załącznik 3 - zapobieganie zanieczyszczeniu morza przez ładunki przewożone w opakowaniach, Załącznik 4. - zapobieganie zanieczyszczeniu morza przez nieoczyszczone ścieki fekalne (dotyczy także lądu), Załącznik 5. - zapobieganie zanieczyszczeniu morza przez śmieci statkowe, Załącznik 6. - zapobieganie zanieczyszczaniu powietrza przez statki.4EKP41.8.1.1, 1.8.1.3
7Statki jako środki transportu zagrażające środowisku morskiemu i lądowemu. Instalacje statkowe, których eksploatacja stwarza zagrożenie dla środowiska morskiego. Ładunek statku jako zagrożenie dla środowiska. Inspekcje statków w zakresie sprawdzania przestrzegania konwencji MARPOL w zakresie gospodarki ściekami, wodami zaolejonymi i balastowymi oraz śmieciami.2EKP2, EKP3, EKP4, EKP6
8Porty jako zagrożenie dla środowiska. Operacje przeładunkowe i ich nadzór. Wymogi ochrony środowiska dla przeładunków poszczególnych kategorii towarów. Portowa Straż Pożarna jako element systemu ochrony środowiska. Kontrola radiologiczna. Kontrola ładunków zabezpieczająca przed nielegalnym importem odpadów (Konwencja Bazylejska, 1989). Kontrola fito- i zoosanitarna. Stocznie jako potencjalne zagrożenie dla środowiska. Złomowanie statków. Problem gazów technicznych; acetylenownie, odpady pokarbidowe.4EKP2, EKP3, EKP4, EKP5
9Infrastruktura służąca ochronie środowiska w portach i obszarach nadbrzeżnych. Punkty odbioru wód zaolejonych oraz produktów zaolejonych. Sprzęt do likwidacji rozlewów olejowych w porcie, metody likwidacji rozlewów. Sposoby utylizacji produktów ropopochodnych. Odbiór śmieci ze statków. Organizacja systemu odbioru śmieci. Segregacja odpadów. Składowiska odpadów; wymogi co do ich lokalizacji, transport odpadów na składowiska. System utrzymania porządku na obszarach portowych i przyportowych oraz kontrola stanu ich środowiska. Środki i sposoby zwalczania zanieczyszczeń pochodzących ze statku. Sposoby zapobiegania zanieczyszczaniu oraz metody ograniczania jego skutków na statkach różnego typu.4EKP2, EKP3, EKP4, EKP51.8.1.2, 1.8.1.4
10Przewóz ładunków niebezpiecznych. Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych w transporcie; konieczność znakowania ładunków niebezpiecznych. Kodeksy ADR/RID i IMDG.2EKP2, EKP4
Semestr VII
Lp. Zagadnienia Liczba godzin Odniesienie do EKP dla przedmiotu Odniesienie do RPS
W C L P S
1Podstawy prawne ochrony środowiska. Przepisy polskie i międzynarodowe dotyczące ocen oddziaływania na środowisko; koncepcja rozwoju zrównoważonego. Organizacja służb ochrony środowiska w Polsce.2EKP4
2Charakterystyka inwestycji z zakresu budownictwa lądowego, wodnego śródlądowego oraz morskiego. Różnice w podejściu do oceny zależnie od miejsca realizacji i rodzaju inwestycji. Hierarchia ważności inwestycji.2EKP3, EKP4, EKP5, EKP6
3Charakterystykę akwenów morskich i zjawisk naturalnych wpływających na zmiany położenia linii brzegowej. Wpływ robót czerpalnych na zanieczyszczenie środowiska wodnego i morskiego. Sposoby wykonywania robót czerpalnych, odprowadzanie urobku - wybór miejsca składowania4EKP2, EKP3, EKP7, EKP8
4Wpływ budownictwa przemysłowego na środowisko. Zagrożenia i trudności z utylizacją odpadów. Wpływ budownictwa komunalnego na środowisko, w tym wpływ kanalizacji cieków na warunki przepływu oraz zagrożenie powodziowe; metody zapobiegania powodziom i ich wpływ na środowisko.2EKP2, EKP3, EKP7, EKP8
5Optymalizacja inwestycji transportowych z punktu widzenia oddziaływania inwestycji na środowisko. Klasyfikacja źródeł emisji zanieczyszczeń. Typy zanieczyszczeń środowiska. Kategorie uciążliwości inwestycji i obiektów istniejących.3EKP2, EKP3, EKP7, EKP8, EKP9
6Procedura Oceny Oddziaływania Inwestycji na Środowisko. Rola inwestora, rola służb ochrony środowiska, autorów raportu oddziaływania oraz konsultacji społecznych. Ocena szans i zagrożeń wynikających z realizacji inwestycji.2EKP6, EKP9, EKP10, EKP11
7Projekt wstępnej oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Zagrożenia dla poszczególnych elementów środowiska w wyniku działań inwestycyjnych. Przykładowe raporty Oceny Oddziaływania na Środowisko dla wybranych działań inwestycyjnych i istniejących obiektów ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji transportowych. Realizacja własnego projektu dotyczącego oceny wpływu wybranej inwestycji na środowisko.5EKP6, EKP8, EKP9, EKP10, EKP11

Metody weryfikacji efektów kształcenia (w odniesieniu do poszczególnych efektów)

Symbol EKP Test Egzamin ustny Egzamin pisemny Kolokwium Sprawozdanie Projekt Prezentacja Zaliczenie praktyczne Inne
EKP1 X
EKP2 X
EKP3 X
EKP4 X
EKP5 X
EKP6 XX
EKP7 X
EKP8 XX
EKP9 XX
EKP10 XX
EKP11 XX

Kryteria zaliczenia przedmiotu

Semestr Ocena pozytywna (min. dostateczny)
VIObecność - min. 70%; wynik - powyżej 50% z prezentacji.
VIIObecność - min. 70%; wynik - powyżej 50% z prezentacji.

Nakład pracy studenta

Forma aktywności Szacunkowa liczba godzin na zrealizowanie aktywności
W C L P S
Godziny kontaktowe50
Czytanie literatury20
Przygotowanie do zajęć laboratoryjnych, projektowych5
Przygotowanie do egzaminu, zaliczenia
Opracowanie dokumentacji projektu/sprawozdania5
Uczestnictwo w zaliczeniach i egzaminach4
Udział w konsultacjach6
Łącznie godzin90
Łączny nakład pracy studenta90
Liczba punktów ECTS3
Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu3
Obciążenie studenta związane z zajęciami praktycznymi
Obciążenie studenta na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich60

Literatura

Literatura podstawowa
Bolałek J., Ochrona środowiska morskiego od teorii do praktyki, Wyd. UM Gdańsk, 2016.
Bródka S., Macias A., Przyrodnicze podstawy gospodarowania przestrzenią, WN PWN, 2014.
Dobrzańska B., Kiełczewski D., Ochrona środowiska przyrodniczego, Wyd. Nauk. PWN, 2020.
Engel Z., Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. Wyd. PWN, Warszawa, 2001.
Graczyk T., Piskorski Ł., Siemianowski R., Ochrona środowiska morskiego przed zanieczyszczeniami z obiektów oceanotechnicznych. Wyd. Politechnika Szczecińska, Szczecin, 2001.
Gronowicz J., Ochrona środowiska w transporcie lądowym. Instytut Technologii Eksploatacji PIB, Radom, 2004.
Kaniewski E., Łączyński H., Ochrona środowiska morskiego - zagadnienia techniczne i prawne. Wydawnictwo WSM, Gdynia, 2000.
Kaźmierska-Patrzyczna A., Ochrona różnorodności biologicznej w systemie prawnej ochrony przyrody, Poltext, 2020.
Krystek J. (red. nauk.), Ochrona środowiska dla inżynierów. WN PWN, Warszawa, 2018.
Krystek J., Ocena oddziaływania na środowisko, WN PWN, 2020.
Małachowski K., Gospodarka a środowisko i ekologia, wyd. 5, Wyd. CeDeWu Sp. z o.o., 2023.
Rakoczy B., Wierzbowski B., Prawo ochrony środowiska, Wyd. Wolters Kluwer Polska, 2023.
Szymonik A., Ekologistyka. Teoria i praktyka, Wyd. Difin, 2018.
Literatura uzupełniająca
ADR 2007. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.
Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal.
Janka R.M., Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe, WN PWN, 2013.
Międzynarodowa Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczenia morza przez statki z dnia 02.11.1973 r.
Mysłowski J., Zanieczyszczenie powietrza przez pojazdy samochodowe. WKŁ, Warszawa, 2011. RID 2007.
Podniało A., Paliwa oleje i smary w ekologicznej eksploatacji, WNT, 2009.
Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 kwietnia 2003 r. w sprawie przewozu towarów niebezpiecznych statkami nie podlegającymi Konwencji SOLAS.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2004 r. w sprawie przewozu materiałów niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowej.
Rup K., Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym, Wyd. Nauk. PWN, 2017.
Sikora J., Miksch K., Biotechnologia ścieków, WN PWN, 2012.
Wiewióra A., Ochrona środowiska morskiego w eksploatacji statków. Wyd. Fundacja Rozwoju WSM w Szczecinie, Szczecin, 2002.


Prowadzący przedmiot

Tytuł/stopień, imię, nazwisko Jednostka dydaktyczna
1. Osoba odpowiedzialna za przedmiot:
dr Sławomir Zblewski KT
2. Pozostałe osoby prowadzące zajęcia:
Pobierz w wersji PDF